Każdego roku szczepienia ratują życie około 2-3 mln ludzi. To jedno z najbardziej opłacalnych działań prewencyjnych zakresie zdrowia publicznego. Dzięki szczepieniom jesteśmy coraz bliżej wyeliminowania wielu groźnych chorób zakaźnych, np. polio. Niestety wokół szczepień pojawiło się wiele mitów. Zalew nieprawdziwych informacji dotyczących domniemanej szkodliwości szczepień wprowadza rodziców w błąd. Przestraszeni potencjalnymi negatywnymi skutkami, odmawiają szczepienia dzieci. W przypadku odry, znajdujemy się już obecnie w Polsce poniżej poziomu gwarantującego społeczeństwu odporność populacyjną.

UNICEF przygotował odpowiedzi na 12 najczęstszych, podstawowych pytań rodziców odnośnie szczepień. Organizacja zachęca, aby po szczegółowe informacje udać się do swojego lekarza.

1. Czym są szczepionki?

Szczepionki to produkty, które podaje się głównie w okresie dziecięcym, aby ochronić najmłodszych przed groźnymi, często śmiertelnymi chorobami. Stymulując naturalne mechanizmy obronne organizmu, przygotowują go do szybszej i skuteczniejszej walki z chorobą.

2. Jak działają szczepionki?

Szczepionki pomagają układowi odpornościowemu skuteczniej zwalczać infekcje, pobudzając odpowiedź immunologiczną na określone choroby. Jeśli dany wirus lub bakteria kiedykolwiek zaatakują organizm w przyszłości, układ odpornościowy będzie już wiedział, jak z nimi walczyć.
 

3. Czy szczepionki są bezpieczne?

Szczepionki są bardzo bezpieczne. Choroby, którym można zapobiec dzięki szczepieniom, zagrażają dzieciom dużo bardziej niż same szczepienia. Wszystkie szczepionki przechodzą rygorystyczne testy bezpieczeństwa, w tym badania kliniczne, zanim zostaną dopuszczone do użytku publicznego. Kraje rejestrują i rozprowadzają wyłącznie szczepionki, które spełniają normy jakości i bezpieczeństwa.
 

4. Dlaczego należy szczepić dzieci?

W latach 2000-2018 szczepienia przeciwko odrze uratowały życie ponad 23 milionom dzieci. Szczepienia pomagają ochronić dziecko przed chorobami, mogącymi spowodować poważne powikłania lub śmierć, zwłaszcza u najmłodszych, u których układ odpornościowy dopiero się rozwija. Szczepienie dzieci jest ważne. Jeśli nie będziemy tego robić, wrócą choroby zakaźne takie jak odra, błonica i polio, które już wyeliminowano w wielu krajach.
 

5. Czy moje dziecko może przyjąć aż tyle szczepionek?

Tak. Wielu rodziców obawia się, że podanie wielu szczepionek zbytnio obciąży układ odpornościowy ich dziecka. Jednak dzieci są codziennie narażone na setki zarazków. W rzeczywistości przeziębienie lub ból gardła mogą o wiele bardziej niż szczepionki, obciążyć układ odpornościowy dziecka.
 

6. Dlaczego nadal muszę szczepić dziecko na choroby, które już nie występują w mojej społeczności?

Wiele chorób zostało wyeliminowanych w danym kraju czy regionie. Nasz świat staje się jednak coraz bardziej zglobalizowany, co oznacza, że choroby mogą się przenosić i rozprzestrzeniać z obszarów, na których nadal występują.

7. Co to jest odporność populacyjna?

Jeśli wystarczająca liczba osób w danej społeczności zostanie zaszczepiona przeciwko określonej chorobie, możemy osiągnąć stan nazywany odpornością populacyjną. Kiedy tak się dzieje, choroby nie mogą łatwo przenosić się z osoby na osobę, ponieważ większość ludzi jest odporna. Zbiorowa odporność zapewnia ochronę przed chorobą zwłaszcza osobom, które z różnych względów medycznych nie mogą zostać zaszczepione. Odporność populacyjna zapobiega również epidemiom, utrudniając rozprzestrzenianie się choroby. Choroba będzie stawać się coraz rzadsza, a z czasem może być nawet całkowicie wyeliminowana ze społeczności.

8. Czy szczepionka może wywołać chorobę u dziecka?

Szczepionki są niezwykle bezpieczne, a poważne skutki uboczne są rzadkie. Prawie wszystkie choroby lub dyskomfort po szczepieniu, takie jak bolesność w miejscu szczepienia lub łagodna gorączka, są niewielkie i przejściowe. Często można je złagodzić, przyjmując dostępne bez recepty leki przeciwbólowe zgodnie z zaleceniami lekarza lub przykładając zimny okład w miejscu iniekcji. Jeśli rodzice są zaniepokojeni, powinni skontaktować się z lekarzem. Obszerne badania pokazują, że nie ma dowodów na związek między szczepionkami a autyzmem. 

9. Przed jakimi chorobami chronią szczepienia?

Szczepionki chronią dzieci przed poważnymi chorobami, takimi jak polio powodujące paraliż, odra, która może przyczynić się do obrzęku mózgu i ślepoty czy tężec, który może wywołać bolesne skurcze mięśni oraz trudności w jedzeniu i oddychaniu, zwłaszcza u noworodków.
 

10. Czy mogę odłożyć w czasie szczepienie?

Jednym z najlepszych sposobów ochrony dziecka przed chorobami jest przestrzeganie kalendarza szczepień obowiązujących w danym kraju. Za każdym razem, gdy opóźniamy szczepienie dziecka, zwiększamy jego podatność na groźne choroby.

11. Czy mogę pozwolić dziecku zachorować na ospę wietrzną zamiast zaszczepić je?

Chociaż ospa wietrzna jest łagodną chorobą, którą wielu rodziców pamięta z dzieciństwa (szczepionka została wprowadzona w 1995 roku), u niektórych dzieci mogą wystąpić poważne powikłania, prowadzące do niepełnosprawności, a nawet śmierci. Szczepionka eliminuje ryzyko groźnych powikłań związanych z chorobą i zapobiega zakażeniu rodzeństwa, przyjaciół czy rówieśników w szkole.
 

12. Jaki jest rekomendowany kalendarz szczepień obowiązkowych?

Kalendarz szczepień obowiązkowych różni się w zależności od kraju. W Polsce, aktualny kalendarz szczepień można znaleźć na stronach Państwowego Zakładu Higieny.

Informację i zdjęcie przekazała: dr Monika Kacprzak, rzecznik prasowy UNICEF Polska